20 Mayıs 2022 - Şair ve Sanatkarlar Beldesi
Şair ve Sanatkarlar Beldesi
Eski dönemlere ait bazı yerleşimler söz konusu olsa da, bugünkü Şuşa’nın kurulması 18’inci yüzyıla uzanıyor. Karabağ’da Penah Ali Han’ın liderliğinde 1700’lerin ikinci yarısına doğru bağımsız bir hanlık kuran Cevanşir aşiretinin hakimiyeti esnasında, bugünkü Şuşa kalesi yapılarak buraya “Penahâbâd” adı verildi.
Penah Ali Han, Karabağ Hanlığı’nın kurucusu ve ilk hanı olarak tarihe geçmiştir. Afşar Hanedanı’nın kurucusu Nadir Şah’ın amcasının oğlu olan ve kendisi de Urmiye Hanlığı’nın kurucusu olarak tarihe geçen Afşarlı Feth Ali Han’ın 1755’teki hücumu ve uzun süren kuşatmasının ardından Penah Ali Han ona tabi oldu. Rus İmparatorluğunun 1805’te Karabağ’ı ele geçirmesine kadar, Şuşa birkaç defa Kaçarlar tarafından kuşatılmış, Rus İmparatorluğu idaresi, altındayken Azerbaycan kültürünün, edebiyatının ve müziğinin merkezi Karabağ’ın bir parçası olarak varlığını sürdürmüştür. Şuşa Kalesi ve 18.-19. yüzyıllarda inşa edilmiş Şuşa kervansarayı ile Şuşa evleri bu kültürel zenginliğin nişaneleri sayılmaktadır. Azerbaycanlı şaire ve yönetici “Han Kızı” Hurşid Banu Nâtevan (1830-1897), Azerbaycanlı besteci ve müzikolog Üzeyir Hacıbeyli (1885-1948), İttihat ve Terakki üyesi olup önce Sovyet işgaline kadar Azerbaycan parlamentosunda, sonra da Türkiye Cumhuriyeti’nde gazeteciliğini ve siyasi faaliyetlerini sürdüren Ahmet Ağaoğlu, Şuşa doğumlu tanınmış simalardır.
Kültür Başkenti
Azerbaycan’ın Karabağ bölgesi, özellikle Şuşa şehri mûsiki faaliyetlerinin merkezi sayılmış, Azerbaycan mûsikisinin belli başlı simalarından çoğu Karabağ’da yetişmiştir. Seyyid Ahmed Karabâğî, meşhur hânende Hacı Hüsi, Deli İsi, Çetene Mehmed, Karyağdıoğlu Cabbar, Malıbeyli Şükür, Uluşan nevesi Şükür, Yezellek nevesi Kerim, Keçecioğlu Mehmed, Meşedi Mehmed Ferzelioğlu, Seyyid Şuşalı, İslâm Şuşalı, Musa Şuşalı, Han Şuşalı, Adıgüzeloğlu Zülfü, Büyük Kurban, Şekeroğlu Kerim Şuşa’da yetişmiş sanatkârlar olarak tarihe geçmişlerdir. Şuşa şehri, 8 kasım 2020’ye kadar Ermenistan Silahlı Kuvvetleri’nin işgali altında kalmış, bu tarihte de muzaffer Azerbaycan ordusu tarafından işgalcilerden temizlenerek Azerbaycan’a bağlanmıştır. Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev, Ermenistan işgalinden kurtarılan Şuşa şehrini ülkenin "kültür başkenti" ilan ettiğini açıklamıştır.
